به هرکس اعتنا کردم ؛ وفا کردم ؛ جفا  دیدم

لب  پیمانه  بوسیدم ؛  ریا  کردم ؛ خطا  دیدم

ازاین دنیا وانسانها ؛ از این یاران  نجاتم ده

خداوندا  فقط اسمت ؛ صدا کردم ؛ عطا دیدم

مرا در پرده عصمت ؛ کسی  دیگر  نمی بیند

خداوندا  تو  می دانی ؛  زنا کردم ؛ بلا  دیدم

به هرکس  مدعی آمد ؛  نباید  مهربان گردی

عجب دارم  چرا  بر او ؛ عطا کردم ؛ ریا دیدم

الا  یاران  خرچنگی ؛ مرا  میخانه  ماوا  شد

دراین تنهایی ام غم ها دوا کردم ؛ شفا  دیدم

دگر فهمیدم ای ساقی  مرام ساغر و  مسجد

نوا  آمد  تو  خدّامی ؛ صفا کردم ؛  ولا  دیدم

اگر خدام  مستانم ؛  یقین  دارم  ؛ که  آزادم

دل و روح ازغم گیتی ؛ رها کردم ؛ صفا دیدم

بخوان ای بلبل عاشق؛ که هرنت دفتری دارد

دراین شورغزل جانم ؛ سخا کردم ؛ فدا دیدم

جهان در حلقه ظلمت ؛ صداقت را  نمی بینی

چرا با آن همه پرسش ؛ چِرا کردم ؛ چَرا دیدم

ندای شاهدی  آمد ؛  لب  پیمانه  را ؛  بستی ؟

فغان از خمر وبیدادش ؛ نوا کردم ؛ جلا* دیدم.

جلا : ترک وطن

==========================

این غزل از صنایع نادر است.  ذوالقافیتین با دو ردیف

راز من  مغبون از اين ؛ دنياي دون را  بشنويد

گه با سلاست گفته ام، گاهي به ايما بشنويد

****

دردا كه تنها مانده ام، شعر رهايي خوانده ام

اهريمن از خود رانده ام، ياران فردا بشنويد

محزون و حيران از اَلَم، يار وفا دارم به غم

آيا كسي خواهد دلم، از محنت ما بشنويد

گويم به دل ساكت مشو، دراين سراي شرّوكين

هيهات از آن، هيهات از اين بيگانگي را بشنويد

در بستر غم نيمه شب، ديدم كه قلبم كرده تب

بر اين اياب و آن ذهب يا اُنظُروا يا بشنويد

در فكر  وي غمها برم، يا دل دهم يا اين سرم

چون حكمت است و ازبرم شرح معمّا بشنويد

او مست رؤيا مي شود بيگانه را مأوا دهد

بر صور شيطان مي دمد، غوغاي بيجا بشنويد

در راه اهريمن دوان، بر عاشقان و عارفان

هرگز نخواهد داد امان، آلام شيدا بشنويد

شورا كند با هر دغل، باور نمي دارد اَجَل

هرلحظه هم شاداز عمل؛ ازجور شورا بشنوید

****

درسرقت شرم وادب، هر لحظه دارد تاب وتب

گفتم هزاران بار عجب، حاشا و كلّا بشنويد!

آفرين؛ بر عشق بي پايان  دلبر ؛ آفرين

مرحبا؛ بر شوق شبنم، درصداقت آخرين

****

با دلي محزون براين دنياي او دعوت شدم

تا نگاهش كم كند  شب ها غم تنهاترين

عشق او درياي احساسي بود بي انتها

ديده گان مه لقا، شوريده چون حور برين

****

شرم شيدا از وفاي بي دريغ دلبري

آفرين بر عشق بي پايان دلبر آفرين

اي مُطرب خموشان، زَن بربط و قوالم

در آرزوي وصلت، آشفته گشت حالم

****

از باغ دلفريبان، هر لحظه خار چيدم

در حسرت نگاهش آتش گرفت بالم

تركان با محبّت هستند با عنايت

واي از رخ سميرا، كز عشوه اش بنالم

هر نكته اي كه گويي، في الحال مي پذيرم

كز خرده هاي زاهد، مهجور ودر زَوالم

آخر كجا توان گفت ماهيّت خلايق

در گيتي ملّون، بستند خط و خالم

بشكن سكوت غم را، بشنو حديث عشقم

در اندرون مسجد، پيچيده قيل و قالم...!

****

در ساية محبّت احساس غم نباشد

آموز اين حقیقت؛ بر اهل ايل و آلم

با  ذکر  آن  یار  شهین ، در  بین  یاران  بهترین

همچون ملائک دربرین،گه سرخوش اماگه غمین

من شه کلید  شادی ام ، استاد  این  آبادی ام

رسوای این استادی ام، با اینکه می دانی یقین

اما  تو  مردی  یا  زنی؟ ،  ننگ  دیار   و  بر زنی

چون لاف بیجا می زنی ، مهسا نمودی پُرحزین

بر  دشمنی ها عاملی ، دیوانه ای  یا  عاقلی ؟

شاید  کمی هم جاهلی ، کاوش  نما  راه یمین

در صیقل آن مغز سر ، سمباده هم شد بی ثمر

بایدکه باشی راه خر ، چون باتو آمد جهل وکین

درداکه همچون مرده ای ، شرم وحیارا خورده ای

آب  از  رخ  ما  برده ای ، ای  عامل  چین  جبین

حالا  ز باب  ادعا  ،  از  روی   احساس  و   هوا

گفتی زشیدایی به ما ، خود را  نمایاندی  امین

گم   کرده  راه   معرفت ،  رسوا  نماید   عاقبت

دارد  هزار و یک  صفت ، ارزان  فروشد سرزمین

بر طبل رسوایی مزن ، در دشت و صحرا و دمن

بنگر   هزاران  یاسمن ،  هرگز مشو  اندر کمین

یک دم  به مردی  رو نما ،  رسوا  نگردان  آشنا

مردانه باش ای بی وفا ، در عهد و پیمان آهنین

روزی که نالان میشوی، میخانه گریان میشوی

دنبال درمان میشوی ، حرمت  بدارید  انگبین ...

اينك بگو اي آشنا با حال مستي

در جستجوي غارتي يا حقّ پرستي؟

****

شعر غم و دلبستگي با ما سروري

امّا چرا اي بي وفا، قلبم شكستي؟

با اينكه در يار تو دائم در عذابم...

حتّي به يك لبخند خود ريشم نبستي!

روزي كه روي ماه تو ديدم نگارا

پي بردم اين مطلب كه از قوم الستی

گفتي اگر خواهي مرا بايد دهي جان

جانم فدايت مه لقا، با كل هستي

عشق رُخت، شور سر و احساس قلبم

دائم دعايت مي كند هر جا كه هستي

امّا به يكبار از من و قلبم بريدي

شيرازه جانم به يك مستي گسستي

هردم كه با مِي سرخوشي، يادي زماكن

شايد كه تسكينی دهي با ناز شستي

****

بيگانه گشتم با همه روز جدايي

آن لحظه هاي غم كه با دشمن نشستي

بازهم شوري دگر پيدا شده

بازهم دراين دلم غوغا شده

****

گوئي از شور نخستين غم نديد

اينچنين با تاب و تب شيدا شده

گفتمش ای دل كه غافل ميشوي؟

عاشقان بنگر همه رسوا شده

دل كه ديگر پرسشم  را نشنود

دم به دم مدهوش آن شهلا شده

واي از اين شيدائي و فرجام آن

سر نوشت هر يكي چون ما شده

هر دل عاشق كه غمها برده است

در نصيحت، واعظي بي تا شده!

از هم اينك دل شده آماج غم

در قبالش روح دل احيا شده!

خود كه بهتر واقفي اي با خرد

در دل بي عشق واويلا شده

****

شايد اين غم ها دلم مرهم كند

هر كجا معشوقه اش پيدا شده

تماشایت کنم شاید ، بخوانی از نگاه من

چنین اندر  فراق تو  گدازد  سوز و آه من

شبی نرگس بود دریا دمی چون ارغوان تنها

بیا مهری دگر فرما تویی خورشید و ماه من

دراین گرداب طولانی که می گردد سرا فانی

به این شعر و غزلخوانی هویدا گشته راه من

به شهلا می کنی مستم گرفتی با وفا دستم

اگر مستم ! اگر هستم ! ببخشای اشتباه من

رقیبان جمله در شورا شکسته ساغر صهبا

دلم با  عشق تو تنها امانم  ده  سپاه من .

در هجرآن دل آرا، خون بوده سينة ما

يك دم بيا نگارا ، روشن نما  حرم  را

****

افسوس گشته مهجور، آن ديدگان مخمور

روحم ز غمزه رنجور، در بوي چشم شهلا

ايكاش جرأت من، افزون شود به گفتن

نايي نمانده بر تن، دل سوز هجر مهسا

دائم به فكر اویم، غير از وفا نگويم

مهر دلش بجويم، با شور و آه و ايما

تاب از دلم برفته، روحم روانه گشته

شبها غمين و خسته، در هجرت فريبا

****

تكبير گويم از تب، حمد و ثنا به هر شب

تسبيح خوانَد اين لب، در سلم جان مهسا

عين وشين وقاف دلبرسينه ام راخانه كرد

سينه  بيچاره ام   را  عاقبت  ويرانه  كرد

گوئيا   چرخ  فلك   آه  مرا   نشنيده  چون

تيره بختی راچنين بر جان وروحم لانه كرد

تلخی  روز  ازل   جام  سبويم  را  شكست

محنتی  را  بر  جفا  اندر می و  پيمانه كرد

ساقی   ميخانه  هم   ديگر  نباشد   مرهمی

شرحه  دل  را  بديد  اما  عجب افسانه كرد

گل كه از جور رقيبان بي كس و پژمرده بود

در پس هر لاله زاری  خواهش  پروانه كرد

صد   دريغ  از   آشنايان   لئيم  و  بذله  گو

آتشی بر  سينه و  اندر  خم  كاشانه  كرد

جز به لطف  ايزدی  مرهم  نباشد  سينه را

ذكر خود  داروی جان  عاشق و  جانانه كرد

اي  "جليلی"  شربتی  از  رحمت ايزد طلب

او  شفای  جان  و دل را  ساغر ميخانه كرد

من از آن عشق كه پيمانه آن خوناب است

گام اول شرر و گام دگر مرداب است

****

همه شب غم خورم و بهره دل تنهايي

چه كنم با دل داغم كه دلت سرداب است

دگر از عشق مگوييد و دگر غم مخوريد

كه ندارد ثمري؛ ديده ما پر آب است

دل زارم هوس؛ كهنه شرابي كرده

گر چه از ساغر او قسمت عشاق آب است

****

به جفا شرحه نمودي دل "همتاسه" خود

برو خوش باش دمي سينه تو گرداب است

عيد اضحي گشته ام،  قربان تو

جان فداي  عشق بي پايان تو

****

عاشقم كردي تو اي زيبا سرشت

ديده ام پُر سو شد از درمان تو

باده از كف داده ام ، تنها شدم

در فغانم، كي رسد احسان تو؟

محو شهلايت شدم با صد اُميد

تا نواز ش ها كند دامان تو !

روح محزونم زتب پرپر شده

خستگي ها آورد فرقان تو

سرخوش آندم ميشوم درخاطرم

در خفا بينم  لب خندان تو

ساقي ميخانه هم قلبم شكست

چونكه مي داند دلم سامان تو

****

شور جان بخش «جليلي» ديده اي

با تمام سادگي مهمان تو

در كاوش  روياها،  هر شب  پي مستانم

يك دم  به خراباتي ،  يك دم  بر بستانم

از خويشتنم   پرسم  ،  راز   دل جويا را

من  عارف  آگاهم ،  يا  مرشد مستانم؟

چون ساقي  ميخانه ،  يا مست  پر آوازه

مهجور  بلا  وارث  ، يا  رستم  دستانم ؟

تفسير گر  قرآن  ،  ساجد به  خداي دل

دانا  به شئونم  يا  ،   شاگرد  دبستانم؟

محنت كش  دورانم  ،  از همدم و بيگانه

يا  شاعر  پر طبع  و  ،  داماد  مهستانم؟

در  ميكده عرفان  ، از دست پري رويان

داروي وفا باشد  ،  هر  آنچه كه بستانم.

هركس گهري باشددر ساحت معشوقش

در  انجمن  عرفان  ،  من  بعد  زمستانم.

بر مستي خمر گران ما را چه حاجت اي صنم

آنجا كه مجنون گشته و  شهلاي دلبر ديده ام

****

شوري دگر دادي مرا دائم غزل خواندي دلا

در اين شب پُر ماجرا  احساس آزادي كنم

آندم كه ديدم روي تو ميخانه كردم كوي تو

تا پَر كشيدم سوي تو روحم برون شد از تنم

بايد دهي سامان خود بر مستي جانان خود

تا من ندادم جان خود كي لاف شيدايي زنم

****

در گير و  دار زندگي، نيكي كن و افتادگي

هرگز نشايد بندگي، بر ضّد اهريمن منم